De Nederlandse taal is een plaktaal. We plakken woorden aan elkaar om nieuwe woorden te vormen.

Het kan gaan om samenstellingen, waarbij twee op zichzelf bestaande woorden samen een nieuw woord opleveren of het kan gaan om afleiding waarbij een affix (een voorvoegsel of een achtervoegsel) aan een bestaand woord wordt toegevoegd. 

Voorbeelden van samenstellingen zijn tegenwind, rodewijnglas, maximumsnelheid, enzovoorts.

Ik kwam onlangs op een website waar een aantal van de langste samengestelde woorden in de Nederlandse taal op een rijtje stonden. Denk aan kindercarnavalsoptochtvoorbereidingswerkzaamheden, bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering en als hoogtepunt deze:  randjongerenhangplekkenbeleidsambtenarensalarisbesprekingsafspraken. Bij scrabble zul je hoogstwaarschijnlijk steeds een paar letters te kort komen om hiermee punten te kunnen scoren! Ook het woord dat ik in een contract tegenkwam – onderaanbestedingsovereenkomst – vond ik wel een mooie.

opgeven

Bovenstaande voorbeelden bestaan uit samenstellingen van zelfstandig naamwoorden - die hun “eigen”, oorspronkelijke betekenis niet verliezen - maar je kunt ook andere woordgroepen aan elkaar plakken. Voor buitenlanders die Nederlands willen leren zijn bijvoorbeeld de scheidbare werkwoorden een heel grote bron van frustratie. Het werkwoord krijgt namelijk een volledig nieuwe betekenis onder de invloed van het voorzetsel. Neem “geven” en plak er  voorzetsels aan: opgeven, aangeven, ingeven, uitgeven, nageven, overgeven, bijgeven, afgeven, meegeven, … En als je er dan een zin mee maakt, wordt het partikel gescheiden van het basiswoord. Nou, geef het ze maar na, dan geef je het snel op, hoor!

partikels

Tja, iedere taal heeft zijn eigenaardigheden. Ik schreef al eens over plakken en knippen van de Nederlandse taal in een eerdere blog. In het Portugees kun je zelfstandig naamwoorden niet aan elkaar plakken (een paar uitzonderingen, met of zonder streepjes, daargelaten) maar er vindt wel affixatie plaats, oftewel het vastplakken van partikels aan de voor- of achterkant van een woord. De meeste prefixen (voorvoegsels) zijn in de diverse talen redelijk makkelijk te herkennen (re-, im(n)-, des-, sub-, anti-, inter-, enzovoorts). Dus als u een Portugees woord niet in het woordenboek kunt vinden, kunt u kijken of u er een basiswoord te herkennen is dat u kunt opzoeken.

langste woord

Als u op internet zoekt naar de langste woorden in het Portugees, dan zijn dat vooral medische en technische termen en ze halen het logischerwijs niet bij de Nederlandse mogelijkheden. En als u díe opzoekt kunt u af en toe een flinke lachkriebel zeker niet onderdrukken.

Je zou er bijna hippopotomonstrosesquippedaliofobie van krijgen!